DİHA - Dicle Haber Ajansı

İBRAHİM AÇIKYER

HABER MERKEZİ (DİHA) - Türkiye'de kültür ve sanat alanına damgasını vuran önemli gelişmelerin yaşandığı bir yılı daha geride bıraktık. Önemli gelişmelerin başında 11 Ekim'de Kürt edebiyatının usta kalemi Mehmet Uzun'un vefatı geliyor. Yine Diyarbakırlı şair Adnan Satıcı da bu yıl kaybettiğimiz değerlerimiz arasında yerini aldı. Fransa'da '1. Paris Kürt Film Festivali' ve Diyarbakır'da gerçekleşen '1. Diyarbakır Belgesel Günleri' Kürt sinema tarihinin önemli ilklerini oluşturdu. Bölgede birçok yerde organize edilen geleneksel festivaller, bu yıl da coşkulu ve renkli görüntülere sahne olurken, Kürt sorununda demokratik çözüm ve barış talepleri gür bir şekilde dillendirildi.

Yaşamını yitiren sanatçı Delila'nın şarkıları da 'Jinên Azad' adıyla Mir Müzik tarafından albümleştirilerek Kürt müzik tarihindeki yerini aldığı bir yıl oldu 2007. Tarih, kültür ve doğa harikası Hasankeyf'i sular altında bırakacak olan Ilısu Baraj Projesi'nin, Uluslararası Konsorsiyum ile Devlet Su İşleri (DSİ) arasında imzalanan anlaşmayla teminat altına alınmasıysa Türkiye'de tarih ve kültür katliamının tescilli bir belgesi olarak hafızalardaki yerini aldı.

Sinema

* Bağlar Belediyesi Eğitim Destek Evi Sinema Atölyesi'nin 14-15 yaşındaki öğrencileri, 7 Eylül'de Uğur Kaymaz'ın hayatını anlatan "13 Kurşun" adlı kısa metrajlı film çekti.

* Senaryo Yazarları ve Kürt Sanatçılar Kolektifi (CCAK) tarafından organize edilen ve 23-30 Ekim tarihlerinde Fransa'nın başkenti Paris'te ilk kez düzenlenen "1. Paris Kürt Film Festivali", Film Kütüphanesi Latin Quarter'da gerçekleşti. Festival'de ağırlıklı olarak Kürt yönetmenlerin filmlerine yer verildi.

* Yenişehir Belediyesi Gençlik Çalışma Grubu, Diyarbakır'da ilk kez düzenlenen "1. Diyarbakır Belgesel Günleri"ne imza attı. Etkinlik 16-20 Kasım tarihleri arasında Diyarbakır'da özellikle genç sinemaseverlerle buluştu.

Resim-Tiyatro

* Tiyatro Avesta'nın ikinci oyunu 'Rojnivîska Dînekî' (Bir Delinin Güncesi) Aydın Orak'ın çevirisi ile Seyr-î Mesel Tiyatro Salonu'nda 21 Ocakta ilk kez misafir oyun olarak seyirci karşısına çıktı.

* Urfa Kültür ve Sanat Merkezi (UKM) bünyesinde çalışmalarını yürüten Teatra Çarçıra, çatışmaların Kürtler üzerinde yarattığı psikolojik ve sosyolojik etkileri irdeleyen "Kurmê Darê"adlı ilk oyununu 2 Haziran'da sahneledi.

* Suriyeli Kürt Ressam Luqman Ehmedî, "Reng û Deng" adlı çalışmasıyla ilk kez Batman Hasankeyf Kültür Sanat Festivali'nde sanatseverlerle buluştu. Tükiye'deki bu ilk sergisinin ardından Kürt ressam Ehmedî, ardından Diyarbakır Sanat Merkezi'nde sergisini ikinci kez açtı.

Müzik

Köklü bir sözlü geleneğe sahip olan Kürt müziği, günümüzde bu otantik ezgilerini modern müzik anlayışıyla harmanlayarak farklı tarz ve yorumlarla müzikseverlerin karşısına çıkıyor. Son dönemde önemli albümlere imza atan Kürt sanatçılar, 2007 yılında da olumlu tepkiler taşıyan albümlere de imza attı. 2007 yılında Kom Müzik ve Mir Prodüksiyon'un ağırlıklı olarak imza attığı Kürtçe albümler, geleneksel Kürt Dengbêj özelliklerini içeren albümlerden, hip hop türü modern müziğe kadar geniş bir yelpazeye yayıldı.

* İbrahim Rojhilat "Ji Te Dûr Bûm", "Dengê Jinên Colemêrgê", Mihemed Şexo "Cana Min - Sînem", "Siya Jîn", Murat Küçükavcı "Çavreşa Min", Dino "Namûs", Zinar Sozdar "Hesreta Welat", Şarik Apo "Gîdiyuno", Xêro Abbas "Barana Şevê", Ayşe Şan "Seçme Ezgiler", "Dengbêj Apê Bekîr", Serhado "Xewna Jiyan", Qedri Zana "Heso", Xelîl Xemgîn "Siwaro", Alîn "Min Bihişti", Abbas Ahmed "Bi Tenê", Dilxwaz Behlewi "Kengî Tê Bê", Grup Sır "Zemheri", Çar Newa "Ziz", Brûsk "Ez Kime", "Eme Bejin", Lorîn Berzincî "Çîrokên Evînê" ve Delila "Jinen Azad" adlı albümleri müzikseverlerle buluştu.

* Dansta devrim yaratan Kürt kökenli Fransız Kareograf Sanatçısı Maurice Bêjart, 23 Kasım'da İsviçre'nin Lozan kentinde hayata gözlerini yumdu. 80 yaşındaki ünlü sanatçı, 250'den fazla koreografiye imza atmıştı.

Edebiyat

* 18 Mayıs 1982 yılında Diyarbakır Cezaevi'nde 12 Eylül koşullarını protesto etmek için Necmi Öner, Mahmut Zengin ve Eşref Anyık ile birlikte bedenini ateşe veren Ferhat Kurtay'ın çocukluk anılarını anlattığı "Güneşin Sarı Saçları" kitabı Aram Yayınları tarafından yayınlandı.

* 1983 yılında Yeni Türkü Şiir Ödülü ve 1995'te Behçet Aysan Şiir Ödülü alan şair Adnan Satıcı 13 Şubat'ta yaşamını yitirdi.

* Diyarbakır'da bulunan Lîs Yayınevi, 8 Haziran'da Ehmedê Xanî Kitaplığı adıyla 19 Kürt klasiğini yayınladı.

* İstanbul Kürt Enstitüsü Derneği tarafından 3 yıldır verilen Feqî Hüseyin Sağnıç Dil Ödülü görevden alınan Sur Belediye Başkanı Abdullah Demirbaş'a verildi.

* Bingöllü 51 Dengbêj'in şarkılarının öyküleri "Bingöllü Dengbêjler" adıyla 18 Temmuz'da kitaplaştırıldı. Kitap Kürtçe'nin Kurmanci ve Kurmançki lehçeleri ile Türkçe olarak yayımlandı.

* Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü, 100 Dengbêj ile yaptığı görüşme sonrasında 5 Eylül'de "Dengbêj Antolojisi" hazırladı.

* Kürt edebiyatının usta kalemlerinden yazar Mehmet Uzun yakalandığı amansız kanser hastalığına yenik düştü. 2006 yılında uzun yıllar sürgünde yaşadığı İsveç'ten Diyarbakır'a gelen ve bir yıllık tedavi sonrasında gösterdiği iyileşme nedeniyle doktorları da hayrete düşüren Uzun, daha fazla mücadele edemedi ve 11 Ekim günü hayata gözlerimi yumdu.

* Ömrünü Kürt kültürü, dili ve edebiyatına adayan Prof. DR. Ordixanê Celîl, Rusya'nın St Petersburg kentinde 22 Ekim'de yaşamını yitirdi.

* Fransa'nın en prestijli şiir ödülü olarak bilinen Mallarme 2007 Şiir Ödülü, 24 Ekim'de Kürt Şair Şeyhmus Dağtekin'e verildi.

* Her yıl geleneksel olarak gerçekleştirilen Hüseyin Çelebi Şiir ve Öykü Yarışması'nın 15'incisi Almanya'nın Köln kentinde 12 Kasım günü gerçekleştirildi.

* Duhok'lu yazar Kamêran Botî'nin 15 bin sözcükten oluşan Kürtçe sözlüğü 13 Kasım'da Do Yayınları tarafından yayımlandı.

Festivaller

* Kızıltepe Belediyesi'nin düzenlediği "3. Kızıltepe Kültür Sanat Festivali", 25-27 Mayıs'ta gerçekleşti. Kentin renkli bir havaya bürünmesine neden olan festivalin en önemli bölümü ise Uğur Kaymaz anısına yapılan "Uğur Kaymaz Çocuk Etkinlikleri" oldu.

* Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin öncülüğünde kentteki kültür-sanat kurumlarıyla birlikte 'Demokrasi ve sanat için festival' ana temasıyla düzenlediği "Diyarbakır 7. Kültür Sanat Festivali", 30 Mayıs-3 Haziran tarihleri arasında yapıldı. Dolu dolu geçen festivalde kente adeta sanatçı akını gerçekleşti.

* Özellikle 1990 yılların başında yoğunlaşan çatışmalar nedeniyle yoğun bir göçün yaşanması nedeniyle Maxmur'a yerleşen Kürtler için yapılan "Maxmur Kültür Sanat Festivali"nin bu yıl ikincisi gerçekleştirildi. Sürgünde yaşayan Maxmur halkı, festivalde Kürt sorununun demokratik bir şekilde çözülerek, kalıcı barışın tesisi taleplerini yükseltti.

* Ağrı'nın Doğubeyazıt İlçesi'nde Kürt edebiyatının önemli ismi Ehmedê Xanî'nin ölümünün 300. yıldönümünde gerçekleşen "6. Doğubeyazıt Ehmedê Xanê Kültür Sanat ve Turizm Festivali", 22-24 Haziran tarihlerinde gerçekleşti. Festivalde konuşma yapan DEP Eski Milletvekili Orhan Doğan'ın kalp krizi geçirmesi festivale damga vurmuş, coşkulu kutlamalar yerini buruk bir hüzne terk etmişti.

* Beytüşşebap Belediyesi'nin hayvancılık yapan vatandaşları teşvik etmek ve kuzu kırpma geleneğini sürdürmek amacıyla düzenlediği "Kuzu Kırpma (Berxbir) Festivali"nin 4'üncüsü bu yıl güvenlik gerekçesiyle iptal edilmişti. Ancak 14 Temmuz'da Laleşî Yaylası Merga Bazirgana bölgesine götürülen kuzular burada davul-zurna eşliğinde çekilen halaylarla kırpılarak festival yasak tanımadı.

* Varto Belediyesi'nin düzenlediği "Koğ Tepesi Şenlikleri"nin bu yıl 5'incisi gerçekleşti. 26 Temmuz'da start alan ve 29 Temmuz'da sona eren festivalde meşaleler, barış ve kardeşlik için yakıldı.

* 'Halkların kardeşliği Munzur'dan aksın, doğa yaşasın' sloganıyla düzenlenen "7. Munzur Kültür ve Doğa Festivali", 9-12 Ağustos tarihlerinde gerçekleşti. Munzur'a baraj yapımınına karşı olunan festival Tunceli'nin geneline yayılarak ilçelerde de etkinlikler yapıldı.

* Tarihi kent Hasankeyf'in Ilısu Baraj suları altında kalmaması için bu yıl Hasankeyf'e atfedilen "Batman Hasankeyf Kültür Sanat Festivali", 'Yerinden taşıma yarına taşı' sloganıyla 5-9 Eylül'de gerçekleşti. Yüzbinlerce Batmanlıyı bir araya getiren festivalde barış ve kültürel değerlere sahip çıkılması mesajları damgasını vurdu.

* Bulanık'ta bu yıl ikincisi düzenlenen "Bulanık Kültür Sanat Festivali", 15-17 Eylül tarihlerinde gerçekleşti.

* '20. Kürt Dans Festivali' Almanya'nın Troisdorf kentinde gerçekleşti. 14 folklor grubunun katıldığı festivalde birinciliği Koma Gowenda Mezopotamya kazandı.

Tarihi ve Kültürel Değerler

* Ilısu Baraj suları altında kalmayla karşı karşıya olan tarihi kent Hasankeyf'te yapılan kazı çalışmalarında 28 Temmuz'da ilk defa 5 ayrı kültüre ait eserler ortaya çıkarıldı.

* İnsanlığın en eski yerleşim yerlerinden biri olan Mezopotamya'da 12 bin yıl önce kurulan tarihi kent Hasankeyf, sular altına gömülmek isteniyor. Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyubiler ve Osmanlılar gibi çeşitli medeniyetlere tarihin farklı dönemlerinde beşiklik etmiş olan tarih, kültür ve doğa harikası Hasankeyf'i sular altında bırakacak olan Ilısu Baraj Projesi, 14 Ağustos'ta Uluslararası Konsorsiyum ile Devlet Su İşleri (DSİ) arasında imzalanan anlaşmayla teminat altına alındı.

(ia/vp)