İran'da özsavunma ve siyaset idam gerekçesi
HABER MERKEZİ (DİHA) - Zeynep Sekanvand Lokran'ın, kendisine şiddet uygulayan eşini öldürdüğü için aldığı idam cezası her an uygulanabilir. Lokran ile birlikte İran'da kadınlara verilen idam cezaları bir kez daha gündeme geldi.
Kendisine şiddet uygulayan eşine karşı özsavunma kullanarak öldüren Zeynep Sekanvand Lokran'a verilen idam cezasının uygulanması an meselesi. Suçu işlediği tarihte uluslararası hukuka göre reşit olmayan 17 yaşında olan Zeynep'in idam kararının kaldırılması için Uluslararası Af Örgütü tarafından başlatılan kampanya devam ediyor.
Gözaltına alındığı Şubat 2012'de 20 gün kaldığı karakolda erkek polislerin işkencesine maruz kaldığı ve avukatlarıyla dahi karar duruşmasından önce görüşmesine izin verilmeyen Zeynep, İran'ın 2013 tarihli Ceza Yasası'ndaki gençlere verilen cezalarla ilgili hükümleri uygulamadığı için Urmiye Merkez Cezaevi'nde cezanın infazını bekliyor.
977 kişi idam edildi
Zeynep hakkındaki idam kararının uygulanıp uygulanmayacağı tartışılırken akıllara İran'da sürekli ana gündem olan kadın idamları gündeme geldi. Uluslararası Af Örgütü'nün verilerine göre, geçtiğimiz yıl 977 kişinin idam dildiği İran'da, kadınların 9 yaşı reşit sayılarak işledikleri suçların cezaları uluslararası hukuk göz ardı edilerek uygulanıyor.
İran'da şiddet uygulayan ve cinsel saldırıda bulunan erkeklere karşı özsavunmalarını gerçekleştiren kadınlar ile Kürt siyasi hareketi içerisinde yer alan kadınlara verilen cezalar dikkat çekiyor. İdamlarıyla büyük tartışma yaratan isimler şöyle:
Kendisine uyuşturucu veren eşini öldürmesi suç sayıldı
Geçtiğimiz yıl 17 yaşındaki Fatemah Salbehi kendisine uyuşturucu veren eşini öldürdüğü gerekçesiyle idam edilmiş ve insan hakları örgütleri olayı kınamıştı.
Cinsel saldırıya karşı özsavunmaya idam
Kendisine cinsel saldırı girişiminde bulunan eski istihbarat elemanı Morteza Abdolali Sarbandi'yi öldürmekle suçlanan Reyhaneh Jabbari uluslararası kamuoyunun tüm tepkilerine rağmen Tahran'da idam edilmişti.
'İçime sevgisini ektiğin bu ülke beni hiçbir zaman istemedi'
Jabbari, annesine bıraktığı son mektubunda, "Kendisinden adalet beklenen bir hakim için ne kadar da iyimser! Ellerimin sporcu kadınlar gibi, özellikle de boksörler gibi, iri olmadığını sorgulamadı. Ve içime sevgisini ektiğin bu ülke beni hiçbir zaman istemedi, beni sorgulayanların hakaretleri yüzünden ağlarken, en adi sözlerini dinlerken hiç kimse bana destek olmadı. Güzelliğimin son işareti saçlarımı kazıdığımda 11 gün hücre cezasıyla ödüllendirildim" demişti.
Ahmedinejat'a karşı isyan nedeniyle idam edildi
Zehra Behrami (46), idamıyla dünya gündemine oturan ve vatandaşı olduğu Hollanda ile İran arasında kriz çıkmasına neden olmuştu. 2009 seçimlerinin ardından Ahmedinejat'a karşı isyan başlatanlar arasında yer aldığı için hedef seçilen Behrami, evinde kokain olduğu gerekçesiyle gözaltına alınarak tutuklanmış ve idam hükmü verilmişti. Behrami'nin kızı, "Bırakın uyuşturucuyu annem sigara bile içmezdi. Seçim sonrasındaki gösterilere katılarak hayatını tehlikeye atan biri, nasıl ülkesine karşı bir eylemde yer alabilir" demişti.
Zeynep Celaliyan'ın hayati tehlikesi var
Hakkında idam cezası verilen isimlerden en dikkat çekileni de 2008 yılında Doğu Kürdistan'ın Kirmanşah kentinde, "PJAK üyesi olduğu" gerekçesiyle tutuklanan Zeynep Celaliyan'dı. 1982 Mako doğumlu Kürt kadın tutsak Celaliyan, 2009 yılında çıktığı mahkeme tarafından idam cezasına çarptırılmıştı.
"Moharebeh" (Allah düşmanlığı) iddiasıyla idam cezası verilen Celaliyan'a verilen ceza, Aralık 2011'de müebbet hapis cezasına çevrildi. Tutuklandığından bu yana Dizel Abad Cezaevi'nde en ağır işkencelerden geçirilen Celaliyan'a ilişkin rapor yayınlayan İnsan Hakları Aktivistleri Haber Ajansı, "Celaliyan bir gözünün görme yetisini tamamen kaybetti, diğerinde de sorunlar ortaya çıkmış durumda. Sindirim sorunu var, böbreklerindeki iltihaplanma da iç kanamaya neden oldu. Tüm bunlara rağmen tedavi edilmeyen Celaliyan'ın hayati tehlikesi var" demişti.
Kürt öğretmenlerle birlikte idam edildi
9 Mayıs 2010'da Kürt öğretmenler Ferzad Kemanger, Ferhad Wekili, Eli Heyderiyan ile kadın aktivist Şirin Elem Hulu da siyaset yaptığı için tutuklanarak idam edilmişti.
Geçtiğimiz ay ise Urmiye Cezaevi'nde 1'i kadın 8 mahkumu daha idam edildi. Rojhilat (Doğu) Kürdistan İnsan Hakları Örgütü'nün raporuna göre, idam edilenler arasında Kirmanşah nüfusuna kayıtlı Miluk Nuri adlı kadın da bulunuyor.
(dm/rp)
